Kamu ve özel sektöre ait bütün işleri ve işyerlerini kapsamaktadır. Dolayısıyla Ağız ve Diş Sağlığı hizmeti verilen işyerlerini de kapsamaktadır. Ancak; çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar ile Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri, afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri, ev hizmetleri, hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan iş yurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetlerinde çalışanlar kapsamda değildir.
Kanun’da çalışan istihdam etmeksizin mal ve hizmet üretimi yapanlar Kanun kapsamı dışında bırakılmıştır. Bu anlamda sekreter, teknisyen vb. bir çalışanı bulunmayıp, kendi nam ve hesabına mesleki faaliyette bulunan diş hekimlerinin Kanun’da ve bağlı Yönetmeliklerdeki yükümlülükleri yerine getirme zorunluluğu bulunmamaktadır.
Kanun hükümlerinde özel ya da kamu ayrımı yapılmaksızın bir çalışanı dahi olan tüm işyerine iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini alma yükümlülüğü getirdiğinden ve stajyer ve çıraklar için ayrık bir düzenlemeye gidilmediğinden, stajer ve çırak çalıştıran işyerleri de bu yükümlülüklere tabidir.
İşveren çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;
• Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.
• İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
• Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
• Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır.
• Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.
• İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
• Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.
• İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
1-9 arasında işçi çalıştıran ağız ve diş sağlığı hizmeti sunan sağlık kuruluşlarının Kanun kapsamındaki iş sağlığı ve güvenliği ile bununla ilintili sağlık harcamalarından doğan giderlerine SGK tarafından mali destek sağlanacağı düzenlenmiştir.
Ağız ve diş sağlığı hizmeti sunan sağlık kuruluşu işverenleri, Kanun kapsamındaki iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülüklerini işyeri hekimleri ile B sınıfı iş güvenliği uzman belgesine sahip kişilerden kısmi süreli iş ilişkisi kurarak sağlayabileceklerdir. Ayrıca iş sağlığı ve güvenliği hizmeti veren özel şirketlerden de bu kapsamda hizmet almaları mümkün olacaktır.
İşyerlerinde görev yapacak iş güvenliği uzmanlarının hangi tür sertifikaya (A,B,C) sahip olacağı işyerinin tehlike sınıfına göre belirlenmektedir. Buna göre ağız ve diş sağlığı hizmetleri ‘tehlikeli iş’ olarak nitelendirildiğinden, buralarda görev yapacak iş güvenliği uzmanlarının en az (B) sınıfı sertifikaya sahip olması gerekmektedir.
Kanun’a göre işveren iş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde ve sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını da, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir.
İşveren, işyerinde çalışanların beden bütünlüğüne zarar veren ya da ölümle sonuçlanan kazaların yanı sıra, iş yerinde kullanılan cihazların zarar görmesine neden olan olayların kaydını tutmakla yükümlü kılınmıştır.
Çalışanlar da kendileri ve/veya diğer çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından ciddi ve yakın bir tehlikeyi öngördüklerinde veya bu tür bir tehlike ile karşılaştıklarında durumu işveren temsilcisine veya işverene bildirmek durumundadırlar.
Çalışanlar bu durumda işten kaçınma hakkına sahiptir. Çalışanların çalışmaktan kaçındıkları dönemlere ilişkin ücret ve diğer hakları saklıdır.
Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacakların, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporuna sahip olmaları gerekmektedir. Ağız ve diş sağlığı hizmetleri tehlikeli iş sınıfında düzenlendiğinden sağlık raporu alınması gereken işler arasındadır.
Çalışanlar işe girişlerde, yaptıkları işe ilişkin esaslı değişikliklerde; iş kazası, meslek hastalığı veya sağlık sorunları gibi nedenlerle işten ayrılmalarından sonraki işe geri dönüşlerde sağlık muayenelerinin yapılması gerekmektedir.
31.12.2012 tarihi itibariyle çalışan sayısı ve tehlike sınıfı farkı gözetmeksizin tüm işyerlerinde risk değerlendirmesi yapılacaktır.
İşverenler, risk değerlendirmesini kendileri yapabilecekleri gibi, işveren veya işveren vekili, iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri, işyerindeki çalışan temsilcileri, işyerindeki destek elemanları ile işyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlardan oluşan risk değerlendirme ekibine de yaptırabileceklerdir.
Kanun kapsamındaki yükümlülüklere aykırı davranan işverenlere değişen miktarlarda idari para cezası verilmesi öngörülmüştür. Kanun’un 26. maddesinde düzenlenen bu idari para cezası yaptırımlarının caydırıcı miktarlar olduğunu söylemek mümkündür. Örneğin iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi görevlendirmeyen işverene görevlendirmediği her bir kişi için 5.000 Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar idari yara cezası verileceği düzenlenmiştir.